Antalya Ticaret Borsası Ağustos Ayı Meclis Toplantısı’nda iktisada ait değerlendirmelerde bulunan Yönetim Kurulu Lideri Ali Çandır, bu yıl 14. kere düzenlenecek Yöresel Eserler Fuarı YÖREX’in Almanya‘da yapılacağını açıkladı. Çandır, “Bu yıl 19-21 Aralık tarihlerinde Almanya‘nın Düsseldorf kentinde YÖREX’i düzenleyeceğiz. Eserlerimizi Avrupa’daki zincir marketler, restoranlar ve ithalatçılarla buluşturacağız” dedi.
Antalya Ticaret Borsası (ATB) Ağustos Ayı Meclis Toplantısı, Meclis Başkanı Erdoğan Ekinci başkanlığında toplandı. İdarenin bir aylık çalışmasıyla ilgili üyelerin bilgilendirildiği Meclis’te ATB Yönetim Kurulu Lideri Ali Çandır, tarım, ekonomi ve ülke gündemiyle ilgili bahisleri kıymetlendirdi.
Başkan Çandır, üreten, istihdam sağlayan ve ihracat yapan iş dünyası ve ülke iktisadının büyümesine katkıda bulunan kesimlerin son yıllarda önemli zorluklarla karşı karşıya kaldığını söylerken, “Girdi maliyetlerindeki artış, istihdamdaki zahmetler, yüksek faiz oranları ve finansmana erişimde yaşanan kasvetler üretimimizi ve ihracatımızı direkt etkilemektedir. Buna bir de düşük kur eklenince, dış pazarlardaki rekabet gücümüz zayıflamaktadır” dedi.
Uygun faizli kredi takviyesi talebi
İhracat yapan üyelerinin artık yurt dışına fiyat veremez noktaya geldiğini, sanayi kuruluşlarının ise azalan satışlar ve artan maliyetler nedeniyle ziyan açıklamaya başladığına işaret eden Çandır, “Son aylarda iflas ve konkordato haberleri sıkça gündeme gelirken, birinci 1000 sanayi kuruluşunun kıymetli bir kısmı da ziyan beyan etmiştir. Bu tablo, şirket bilançolarıyla öz sermayeler ortasındaki dengesizlikten ve enflasyon muhasebesinden kaynaklanmaktadır. Finansmana erişemeyen işletmeler borçlarını çeviremez hale gelmiştir. Bu nedenle karar vericilerimizden uygun faizli kredi ve kur dayanağını kapsayan düzeneklerin acilen devreye alınmasını bekliyoruz. Fakat bu formda üretimimizi ve ihracatımızı koruyabilir, istihdamı sürdürebilir ve ülkemizin büyümesine katkı sunmaya devam edebiliriz” diye konuştu.
“Nefes geri gelecek”
Geçen ay Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) Merkez Bankası ile Hazine ve Maliye Bakanlığı izniyle başlattığı yaklaşık 30 milyar TL’lik Nefes Kredisinin kısa müddette tükendiğini hatırlatan Çandır, “Bu durum piyasada nakde erişimin ne kadar hayati olduğunu göstermektedir. Liderimiz Rifat Hisarcıklıoğlu öncülüğünde, TOBB olarak yeni bir nefes kredisi için çalışmalarımızı sürdürüyoruz” dedi.
Uygulanan siyasetlere karşın enflasyonun yüksek olduğuna işaret eden Çandır, şunları kaydetti: “İki yılı aşkın müddettir uygulanan dezenflasyon siyasetleri, talebi daraltmaya yönelik para siyasetlerine odaklanmıştır. Toplumumuzun ve bölümlerimizin ağır bedeller ödediği bu siyasetlerle enflasyon muhakkak ölçüde düşse de, hala yüzde 33 düzeyindeki oran, hem dünya hem de gelişmekte olan ülkeler ortalamasının çok üzerindedir” dedi.
Yüksek maliyetler, düşük kur siyasetinin en çok tarım kesimini etkilediğini söyleyen Çandır, “Bir yandan süratle artan maliyetleri fiyatlara yansıtamıyor, başka yandan düşen alım gücü ve düşük kur nedeniyle hem içeride hem dışarıda sıkışıyoruz. Tarım eserleri ihracatında kalite ve standartların yanında belirleyici öge fiyattır. Lakin bugün biz, rakiplerimize kıyasla en az yüzde 30 daha kıymetli durumdayız ve rekabette zorlanıyoruz” diye konuştu.
Tarımın verimliliği arttı
Tarım bölümünün üretim verimliliği son 10 yılda dikkate kıymet biçimde arttığına dikkat çeken Ali Çandır, “Tarım alanlarının yüzde 20 daralmasına karşın üretim artışı sağlanabilmişse, bu büsbütün verimlilik artışının sonucudur. ILO, OECD ve Eurostat bilgilerine nazaran son 10 yılda ülkemizde emek verimliliği yüzde 26 artarken, orta-üst gelirli ülkelerde bu artış yüzde 19’da kalmıştır. Sermaye verimliliğinde de emsal bir üstünlük vardır. Lakin toplam faktör verimliliğinde gerideyiz; bu da firma seviyesindeki verimlilikten çok makro siyasetlerin yansımasıdır. Hasebiyle dallarımızın ve firmalarımızın içinde bulunduğu zorlukları verimsizlikle açıklamak hakikat değildir. Firmalar elbette maliyet odaklı verimlilik artırma uğraşlarını sürdürmektedir. Lakin unutulmamalıdır ki yalnızca bu sistemle sonuç almak mümkün değildir. Yapısal dönüşüm siyasetlerine gereksinim vardır. Uzun müddettir bu bahisteki tekliflerimizi lisana getiriyoruz, getirmeye de devam edeceğiz. Zira bu siyasetler hepimizi direkt etkilemektedir.”
“Eylül prestijiyle tekrar ivme kazanmayı diliyoruz”
Yılın birinci çeyreğinde epey optimist bir hava hakimken, Temmuz ayından itibaren bilhassa turizm, hizmet ve tarım bölümlerinde optimist beklentinin gerilediğini söyleyen Çandır, “Sezon ortasında olmamıza karşın kent ekonomimiz beklentilerimizin altında bir seyir izlemektedir. Eylül prestijiyle yine ivme kazanmayı diliyoruz” dedi.
Çandır, Antalya’nın iktisatta ülke iktisadının gerisinde seyir izlediğini kaydederken, şu bilgileri paylaştı: “Şirket kuruluş ve kapanış sayıları da bu tabloyu desteklemektedir. Temmuz ayında kurulan şirket sayısı ülke genelinde yüzde 0,6 azalırken, Antalya’da yüzde 4,8 düşmüştür. Kapanan şirket sayısı ise Türkiye’de yüzde 11,8, kentimizde yüzde 14,5 artmıştır. Çekle süreç hacmi yıllık yüzde 34 artmasına karşın, bu artış enflasyona denk geldiğinden gerçek bir büyüme sağlamamıştır. Buna karşın, karşılıksız çek fiyatı ülke genelinde yüzde 47 artarken Antalya’da yüzde 11 azalma ile ülke ortalamasından ayrışmıştır. Borcuna sadakatteki yüksek seyrimiz, bu kuvvetli koşullara karşın devam etmiştir. Kredi kullanımında ise kentimiz ülke ortalamasının üzerinde bir büyüme göstermektedir. Türkiye genelinde yıllık yüzde 42 artış yaşanırken, Antalya’da bu oran yüzde 53’e çıkmıştır. Ticari kredilerde fark daha da bariz olup, ülke genelindeki yüzde 35’lik artışa karşılık kentimizde yüzde 61 artış gerçekleşmiştir. Ziraî kredilerde hem ülke hem de Antalya yüzde 51 artışla misal bir seyir izlemiştir. Kredi kartı kullanımında da benzeri biçimde yüksek artış gözlenmiştir.”
İhracat bilgilerinin de dikkat alımlı olduğunu tabir eden Ali Çandır, “Ocak-Temmuz devrinde Türkiye genelinde ihracat geçen yıla nazaran yüzde 5,9 artarken, Antalya’da yüzde 2,7 gerilemiştir. Buna rağmen, yaş meyve zerzevat ihracatı ülkemizde yüzde 5,7 düşerken kentimizde yüzde 0,9 oranında küçük de olsa artış göstermiştir. Lakin maden eserleri ihracatındakiuzun müddettir devam eden gerileme ile tarım ve sanayi eserlerindeki ivme kaybı sürmektedir. Gerçekten Antalya olarak, mart ayı dışında geçen yılın birebir ayına nazaran artış sağlayabildiğimiz öteki bir ay olmamıştır” dedi.
Antalya istihdamda 4. sırada
Antalya’nın Türkiye istihdamında yüzde 4,8 hisseye sahip olduğunu ve istihdamda 4. sıra olduğuna dikkat çeken Ali Çandır, “Kadınların istihdam oranı yüzde 38 ile Türkiye ortalamasının üzerindedir. TEPAV istihdam izleme bültenine nazaran Antalya, İstanbul ve Ankara’nın akabinde bayan istihdamında en fazla artış gösteren 3. ildir. Ayrıyeten Türkiye’de tarım bölümünde kayıtlı istihdamın yüzde 5’inden fazlasını tek başına karşılamaktadır. Yani tarımda çalışan her 20 sigortalıdan 1’i Antalya’dadır. Buna karşın üyelerimiz, nitelikli işgücüne erişimde önemli zorluklar yaşadıklarını belirtmektedir. Bu nedenle tarıma özel toplumsal güvenlik modeli geliştirme çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Önümüzdeki aylarda düzenleyeceğimiz tepede meselelerimizi ve tahlil tekliflerimizi rapor haline getirerek direkt karar vericilere sunacağız” diye konuştu.
Antalya iktisadının tarım ve turizm ekseninde şekillendiğini belirten Ali Çandır, “Turizm döneminin uzaması Nisan-Kasım devrinde kentimize canlılık kazandırırken, tarım ve besin sanayi bölümleri de yılın geri kalanında ekonomimizin taşıyıcı kolonu olmaktadır. Lakin dünya süratle dijitalleşmektedir. Yapay zeka, otonom sistemler ve akıllı teknolojiler her dalı dönüştürmektedir. Antalya olarak bu dönüşüme ayak uydurmalı, hatta öncü olmalıyız. Bu maksatla, Antalya’da milletlerarası iştirake açık bir Dijital Tarım Doruğu düzenlemek üzere çalışmalarımızı başlattık” dedi.
“En çok Antalya etkilendi”
Ukrayna’nın domates ve salatalık için vergiyi yüzde 100 artırarak Türkiye’ye anti-damping uyguladığını belirten Ali Çandır, ticareti engelleyici kararların kaldırılmasını istedi Çandır, “Bu karardan en fazla Antalya etkilenmektedir. 2024 yılında Ukrayna’ya ihraç edilen domatesin yüzde 68’i, salatalığın yüzde 84’ü Antalya’dan gönderilmiştir. Ayrıyeten, domates ihracatımızın dörtte biri Ukrayna’ya yapılmaktadır. Benzeri bir uygulamayı Suriye de başlatmış, kanatlı eserler başta olmak üzere 20 eserde Türkiye’den alımı durdurmuştur. Bu ek vergi ve yasakların kaldırılması için diplomatik teşebbüslerin yapılması şarttır” diye konuştu.
E reçete uyarısı
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın bitki müdafaa eserlerinde e-reçete sistemine geçtiğini belirten Çandır, kalıntı meselelerini tedbire bakımından olumlu bir adım olan bu kararın sakıncalarına dikkat çekti. Çandır, “E reçete, parsel ve veraset sorunu yaşayan üreticilerimiz için riskler taşımaktadır. Ayrıyeten ruhsat dozlarının mecburî hale getirilmesi, üretimde randıman kaybına yol açabilir. Uygulamanın hayata geçirilmeden evvel bürokratların bölüm paydaşlarının görüşlerini almasının yararlı olacağını paylaşmak isterim” dedi.
Arnavutluk temasları
Antalya Ticaret Borsası olarak Arnavutluk’un Başşehri Tiran’da ticari temaslarda bulunduklarını hatırlatan Lider Ali Çandır, “Tarım ve ticaret alanlarında fırsatları değerlendirdik, B2B görüşmeler gerçekleştirdik ve Tiran Ticaret ve Sanayi Odası ile iş birliği protokolü imzaladık. Büyükelçiliğimiz ve Ticaret Müşavirliğimizin dayanağıyla Antalya’nın üretim potansiyelini tanıttık. Bu temaslar, kentimizin memleketler arası pazarlardaki tanıtımı ve temsili bakımından son derece değerlidir” dedi.
Keçi Çalıştayı Eylül’de
Antalya’nın Türkiye’de en fazla keçi yetiştirilen ikinci kent olduğunu belirten Çandır, son 30 yılda keçi varlığının yarı yarıya azaldığına dikkat çekti. Keçi etinin, kırmızı et açığının kapatılmasında değerli bir alternatif olduğunu vurgulayan Çandır, “Bu kapsamda keçi üreticileri ve eserleri açısından sıkıntılara dikkat çekmek ve tahlil teklifleri sunmak hedefiyle 19 Eylül’de Borsamız, İl Tarım Müdürlüğü ve Tarım Kurulu işbirliğiyle Memleketler arası Keçi Çalıştayı düzenleyeceğiz. Türkiye ve ilgili ülkelerden kesim paydaşlarının iştirakiyle gerçekleşecek çalıştayımıza hepinizi davet ediyorum” dedi.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, TOBB, Borsamız ve bölge odalarının iş birliğiyle Antalya Ticaret ve Sanayi Odası mesken sahipliğinde “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik Bilgilendirme Toplantısı” düzenleneceğini belirten Ali Çandır, yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden evvel yapılacak bu toplantının sırf turizm tesislerini değil, sanayi tesisleri ve tüm işletmeleri yakından ilgilendirdiğini, tüm iş insanları, Borsa üyelerini toplantıya davet etti.
YÖREX Almanya yolcusu
Antalya Ticaret Borsası olarak TOBB’un dayanağı ile Yöresel Eserler Projesi ve Yöresel Eserler Fuarı YÖREX’idüzenlediklerini belirten Çandır, “Proje ile kırsal kalkınmayı destekliyor, yöresel ve coğrafik işaretli eserlerimizi tanıtıyoruz. Bu yıl 19-21 Aralık tarihlerinde Almanya’nın Düsseldorf kentinde YÖREX’i düzenleyeceğiz. Eserlerimizi Avrupa’daki zincir marketler, restoranlar ve ithalatçılarla buluşturacağız. Binlerce yıllık Anadolu’nun el emeği ve göz ışığı eserlerini tanıtmak ve ticari bedelini artırmak için tüm üreticilerimizi ve ticaret erbaplarımızı YÖREX’te yer alamaya davet ediyoruz” dedi. – ANTALYA
About The Author
